Jadwiga Dziubińska

Jako kobieta pochodząca z zamożnej inteligenckiej rodziny, była gruntownie wykształcona (min. na uniwersytecie Latającym). Nie założyła własnej rodziny, poświęciła się całym sercem polskiej wsi. Znalazła rewolucyjny i rewelacyjny sposób na jej zreformowanie. Jak wyglądało wówczas wiejskie życie? Powszechna bieda, myślenie „pańszczyźniane”, analfabetyzm, ciemnota. Małe dziewczynki razem z chłopcami pracowały w polu. Kobiety, by nie przymierać głodem wybierały często niewolniczą pracę służącej w mieście lub prostytucję. To była norma. Kiedy tylko została posłanką zwracała uwagę na równość WSZYSTKICH obywateli niepodległej Polski. 9 lipca 1920 roku głosiła w Sejmie: „Stworzyć musimy ideową armię do walki z ciemnotą (…), nie należy oszczędzać miliardów dla armii walczącej o światło dla wszystkich obywateli”. Podkreślała też, że „w kraju mamy 59 procent analfabetów”. Wywalczyła w Sejmie ustawę o szkołach rolniczych, która zakładała, że w każdym powiecie będzie szkoła żeńska i męska. Gdy tylko ustawę uchwalono, odeszła z Sejmu, żeby te szkoły budować. To było dla niej najważniejsze.

W latach 1901-1902 odbyła podróż do Czech, Niemiec, Danii, Szwecji i Belgii by nauczyć się nowoczesnych metod kształcenia i działania szkół rolniczych. Tworzyła nowatorskie programy pedagogiczne. Pracowała też w Polskim Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny. W 1915 wyjechała do Rosji przez dwa lata organizując pomoc polskim jeńcom i uchodźcom wojennym. Z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”została 25 stycznia 1919 posłanką do Sejmu Ustawodawczego. Pracowała w trzech komisjach: oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej. W komisji oświaty wykazywała największą aktywność, szczególnie w przygotowaniu projektu ustawy o ludowych szkołach rolniczych. Projekt w lipcu 1920 został przyjęty przez Sejm.